Mensen op straat reageren met argwaan als je een straatfoto neemt waarop zij duidelijk, maar nietsvermoedend, figureren. In elk geval als ik degene ben die de foto's neemt. Dat bleek toen ik vorige week met een stagiaire de straat op ging om foto's te maken van passanten, lopend en op de fiets.
Voor Dander, een Amsterdams bureau dat de kracht van diversiteit en andere maatschappelijke vraagstukken onderzoekt, werk ik aan een opdracht en daarvoor nam ik Tal mee. Voor dezelfde opdrachtgever maakt zij foto's die de diversiteit van de Amsterdamse bevolking in beeld brengen; van jong en oud op weg van of naar huis, werk, boodschappen doen of een drankje doen. De stad in beweging. Voorafgaand aan mijn afspraak, besloot ik om een half uurtje met haar mee te doen.
Ik ging gewapend met mijn iPhone X, de hippe 17-jarige scholiere had een opzichtige Canon EOS spiegelreflexcamera mee. Die bleek van haar vader, maar zij had duidelijk aanleg voor fotografie, een goed oog voor licht en compositie, dat kon ik aan haar laatste foto's zien. In de Van Woustraat zochten we allebei een eigen plekje, niet ver van elkaar vandaan en af en toe liepen we enkele meters om een zijstraat in te kijken of een beter standpunt in te nemen. De weergoden deden erg hun best. Er stond een lekker zonnetje en er was geen neerslag te bekennen. Een beetje koud, dat wel, maar dat is een stuk minder erg als het droog is en de starten vol licht zijn.
Het maken van foto's van mensen die op straat lopen of fietsen heeft iets vreemds als je dat met een mobiele telefoon doet. Als je een selfie zou maken, zou niemand daarvan opkijken. Ook niet als je met je mobieltje een foto maakt van iemand die voor je poseert. Maar als je datzelfde mobieltje - zonder iets te zeggen - richt op voorbijgangers, dan is het andere koek. Het wekt duidelijk wantrouwen. Ik heb weliswaar niemand gehad die zich er bij me over beklaagde, maar ik voelde me toch wel een beetje een indringer. En dan helpt het niet als je je heimelijk of verdekt opstelt; je hebt het gevoel dat iemand zometeen 112 gaat bellen omdat je verdacht bezig bent.
Hoe anders was het met de stagiaire. Was het omdat zij jonger is dan ik en leuker om naar te kijken? Omdat ze hip gekleed was en met de nodige nonchalance de straat afzocht naar geschikte slachtoffers? Of was het misschien toch die knots van een spiegelreflexcamera waarmee ze bewapend was? Zodra ze die in de aanslag hield, ontwaarde zich bij de passanten een blik van vrolijke verrassing. Iets van: Ik? Maak je van mij een foto? Wow, ben ik echt zo interessant?" Ik merkte tegenover haar niets. maar dan ook niets van het wantrouwen dat mijn deel was.
Een goed voorbeeld was de jongen die in de Rustenburgerstraat liep en zowat ging poseren toen hij Tal met haar grote camera zag. Hij noemde zijn kleurrijke naam - "Ik ben Ramses Afrika, zoek maar op!" - en liet zich vervolgens uitgebreid van alle kanten fotograferen. Hoe anders verging het mij toen ik een shot maakte van een mooie vrouwelijke krullenkop die door de winkelstraat flaneerde. Ik kwam haar een half uur later toevallig tegen in de OBA, waar zij, net als Tal en ik, bleek deel te nemen aan een experiment over diversiteit. Ik vertelde haar dat ik eerder een foto van haar had gemaakt toen ze op de Van Woustraat liep. Haar gezicht verzuurde enigszins toen ze antwoordde: "O, was jij dat? Ik vond het zó vreemd. Ik dacht: waarom dóet die man dat?" Pijnlijk.
Die verschillende reflexen intrigeren me. De relatie tussen fotograaf en onderwerp is per slot van rekening ook communicatie en daar hou ik me in mijn werk voor opdrachtgevers vooral mee bezig.
Om erachter te komen of het ligt aan het soort fototoestel of aan het geslacht, de leeftijd en de uitstraling van de fotograaf, ga ik bij wijze van experiment deze zelfde oefening volgende week opnieuw doen, maar dan wisselen we van wapentuig. Als het zonnetje ook opnieuw meewerkt, hebben we goed vergelijkingsmateriaal. Indien het blijkt aan de camera te liggen (yeah sure, dream on) dan laat ik dat nog even weten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten